Voor ik hem sprak, moet ik tot mijn scha en schande bekennen dat ik nog nooit van Xavier De Kestelier had gehoord. Bij een zoektocht naar een architect die maximaal toekomstgericht en duurzaam werkt, kwam de inspiratie er door het nieuwe initiatief LifeCycles. Dat vindt plaats van 28 tot en met 30 september op de Vynckier-site, een industriële zone die zo’n beetje het schakelpunt vormt tussen de stad Gent en de haven.
door Jan Hoffman
Interplanetair architect Xavier De Kestelier. Beelden van het maanproject kan Hassell nog niet vrijgeven, we zien wel al enkele schetsen
LifeCycles stelt dat het een festival wordt van inspiratie en innovatie, gefocust op architectuur, projecten en stadsontwikkeling. In een programma dat meer dan 40 ‘voorwaarts denkende innovators en experts’ presenteert, zou er vast en zeker eentje bovenuit steken, was de redenering.
Bleken er heel veel hun hoofd boven het maaiveld te steken… al was er toch eentje die meer intrigeerde dan de andere. Een geboren en getogen Gentenaar, afgestudeerd als burgerlijk ingenieur – architect aan de RU Gent, die al 22 jaar in Londen woont en werkt en momenteel aan de slag is als ‘hoofd van de afdeling ontwerptechnologie en innovatie in alle disciplines en regio’s’ bij de befaamde internationale designpraktijk Hassell… Geef toe, het openingsbod klonk verleidelijk. Nog overtuigender werd het toen ik las over een voorgeschiedenis als co-hoofd van het interne onderzoeks- en ontwikkelingsteam van Foster+Partner en… het ontwerp van habitats op Mars.
Als we de man videobellen op diens kantoor in Londen krijgen we allerminst het archetype van de bloedserieuze ingenieur voor de neus. Het is gemoedelijkheid troef, in een Nederlands waarin een Gentse tongval af en toe boven komt drijven, gekruid met zo nu en dan een Engelse wending. Niets doet vermoeden dat een interview zal volgen waarin een rollercoaster aan unieke ervaringen de revue passeert.
Een Vlaming in Londen
De opener lag alvast voor de hand: hoe komt een Vlaming in Londen bij Hassell terecht?
Xavier De Kestelier: “Het kriebelde altijd al om naar het buitenland te gaan en ik trok naar Londen. Daar volgde een master aan The Bartlett en omdat Londen me geweldig beviel, besloot ik er ook een job te zoeken. Viel me dat tegen. Had ik 7 jaar gestudeerd en werd ik bij elk architectenkantoor afgewezen door een gebrek aan ervaring. Eerst begreep ik niet waarom, maar al snel werd duidelijk dat ik met ongelijke wapens streed. In het VK studeer je normaal 3 jaar, werk je vervolgens 1 tot 2 jaar tijdens een soort stage, en studeer je vervolgens nog eens 2 jaar. Zij hadden dus wel ervaring, ik niet.”
“Net toen ik me begon af te vragen of er mij een toekomst als pizzakoerier wachtte, stak het toeval een handje toe. Toevallig kende ik een Belg die net bij Foster + Partner begonnen was en die legde mijn cv op de juiste plaats, iets waarvoor ik die man nog altijd dankbaar ben. Ik heb er 17 jaar gewerkt en verhuisde 5 jaar geleden naar Hassell, een internationale, maar minder gekende speler, waar ik een grotere rol kon spelen.”
In onze newsletters proberen we altijd op zoek te gaan naar architecten die toekomstgericht denken en ontwerpen. Lees ik de omschrijving van je functie, dan zou ik hier eerder een IT-man verwachten. Dat krijg ik moeilijk gerijmd aan het ontwerpen van habitats op Mars. Kan je dat wat verduidelijken?
“In grote bureaus gebeurt het inderdaad vaak dat digitaal ontwerp geleid wordt door iemand met een IT-achtergrond. Dit zijn dus mensen die weinig met ontwerpen te maken hebben en louter kijken naar de technologie. Net daarom contacteerde Hassell mij. Men zocht op executive level iemand met een ontwerpachtergrond voor hun afdeling technologie en innovatie en daar paste ik prima in omdat ik ontwerpen altijd al het leukste vond.”
Bekijk technologie superkritisch
Om te begrijpen hoe je zoiets aanpakt, brengt de quote van Xaviers lezing tijdens LifeCycles wellicht verduidelijking. Die gaat als volgt: ‘Technologie wordt vaak gezien als het antwoord, maar ik geloof dat design het echte antwoord is. Technologie is er om zaken mogelijk te maken en te bekrachtigen.’
“Dat definieert het inderdaad. Ik zie vaak hoe mensen op de nieuwste technologie springen, die nog niets bewezen heeft. Mijn reactie is altijd een vraag: wat is hiervan nu eigenlijk het voordeel? Is het sneller, goedkoper, ontwerp je er beter door,… Kortom, nieuwe tech bekijk ik altijd superkritisch, maar als ik overtuigd ben, dan ga ik ervoor. Zo kocht ik al in 2004 een 3D-printer voor het kantoor van Foster + Partner, waarmee we het tweede bureau ter wereld waren die er een had. Waarom? Dit was duidelijk technologie die ons enorm vooruithielp.”
“Een voorbeeld van het tegendeel van nuttig is op dit moment virtual reality. Voorlopig doe ik dat af als hype. De hardware is nog niet wat het zou moeten zijn, het blijft een heel ‘singular’ ervaring. Zit daar één iemand met een knoert van een soort duikbril op zijn hoofd… Dat werkt niet, iets dergelijks moet door velen gebruikt kunnen worden. Momenteel kijk ik veel meer in de richting van augmented reality. Daarbij staat er ook iets op je hoofd, maar je kunt er gewoon doorheen kijken, zoals naar een virtueel model op een tafel. Véél interessanter.”
Habitats op Mars, op de maan en in ‘low orbit’
Dat laatste lijkt een mooie overgang naar de habitats op Mars, die hij en zijn team voor Hassell ontwierpen. Hoe koppel je zoiets aan de realiteit? De bronnen blijken een beetje achter te lopen op de realiteit. Momenteel zijn Xavier en co niet enkel op Mars bezig, maar ontwerpen ze ook maanbasissen en ‘lower earth orbit stations’. In opdracht van onder meer NASA en ESA.
Ook op Mars is het voor het opvangen van de druk aangeraden om voor gebogen volumes te kiezen
“Voor veel mensen zijn deze projecten sci-fi, maar eigenlijk zijn ze sci-fact omdat dit eigenlijk vrij reële projecten zijn. We kijken naar bestaande technologie en dan gebruiken we dat voor een ontwerpvisie met heel veel mogelijkheden. Onze oplossingen zijn uiteindelijk niet onmogelijk.”
‘Is zoiets voor morgen? Natuurlijk niet, maar misschien wel over 10 tot 20 jaar of zelfs vroeger. Zo werkten we vorig jaar aan het ontwerp van ‘lower earth orbit’-stations. De stations die we nu hebben, zoals het ISS, zijn heel oud en moeten worden afgedankt, wellicht tussen 2028 en 2030. NASA heeft nu 3 of 4 bedrijven toelagen gegeven om commerciële ruimtestations te ontwikkelen. Na de tests zal het niet NASA zijn dat de lower orbit stations runt. Dat gebeurt door anderen, maar met eigen astronauten. Dus ontwerpen wij nu nieuwe ruimtestations en zouden die er over 5 jaar al kunnen komen, wie weet?”
Bij de interieurinrichting moet er aan tal van zaken gedacht worden. Wat is privéruimte en wat is openbaar? Hoe is de organisatie binnen? Krijgt iedereen evenveel ruimte? Enzovoort…
“De ontwerpen op Mars vormen een reactie op het befaamde plan van Elon Musk. De man ziet de volgende 100 jaar 1 miljoen mensen op Mars wonen. Daarin volg ik niet, maar ik denk wel dat er op Mars binnenkort dingen te gebeuren staan. Volgens mij moet je Mars eerder vergelijken met Antarctica nu, met zijn vele stations met wetenschappers die er enkele maanden wonen, maar waar niemand blijft. Wij ontwierpen Mars-basissen voor mensen die er tijdelijk zullen verblijven.”
Basis met tot 144 bewoners
“Misschien wel ons meest fascinerende project is dat op de maan. Daar ontwerpen we in opdracht van ESA volumes die kunnen bewoond worden. Leuk daaraan is dat we in de eerste plaats aan de slag zijn als architect, maar dat we binnen de beperkingen blijven die opgelegd worden door allerhande parameters en omgevingsfactoren. Zo moet je op de maan gebogen volumes bouwen om de druk op te vangen. Het materiaal moet ook heel licht zijn, elke kilogram die je naar daar vliegt kost handenvol geld. En je moet bescherming bieden tegen gammastraling.”
“Waar we nu mee bezig zijn, is het uittekenen van een maanbasis die plaats biedt aan tot 144 personen. Daarbij moeten we buiten de technische beperkingen met heel veel zaken rekening houden. Zoals: wat zijn openbare ruimtes en wat niet? En wat zit daar tussenin? Hoeveel ruimte geef je aan elke persoon, krijgt iedereen hetzelfde ‘appartement’ en hoe is de organisatie? Wordt er samen gegeten of niet? En waar voorzien we opslagruimte? Vooral dat laatste lijkt ons heel belangrijk, als je ziet wat voor een rommeltje het momenteel is in het ISS. Dus gaan we op zoek naar systemen met veel simpelere ruimtes, die makkelijker te ordenen zijn.”
Lezing LifeCycles
Afsluitend willen we het nog even over Xaviers lezing (op 30 september) hebben tijdens LifeCycles. Wat mogen we daar precies verwachten? Ook hier blijkt dat er meer is dan louter de projecten in de ruimte. Zo start de man op het moment dat je deze regels leest de bouw van een heel speciaal muziekcentrum in een vluchtelingenkamp met 250.000 bewoners in het midden van nergens in noord-Oegana. Een muziekcentrum in Bidi Bidi, dat niet beschikt over elektriciteit en stromend water, blijkt heel veel gemeenschappelijk te hebben met de maan.
In oktober begint de bouw van een muziekcentrum in het vluchtelingenkamp van Bidi Bidi, in het noorden van Oeganda
“Ik zal het uiteraard hebben over onze ruimtevaartprojecten, maar ook over dat project in Bidi Bidi, waar we voor een stichting een muziekcentrum bouwen. Er komen klaslokalen in, een opnamestudio, podia voor optredens, enzovoort. We starten de bouw in oktober, en dit voor ongeveer net zoveel mensen als het totale inwonersaantal van Gent. Allemaal mensen die nu letterlijk niets hebben.”
“De overeenkomsten met de ruimtebasis op de maan zijn heel groot. Ook hier moeten we aan de slag op een heel extreme locatie en net zoals op de maan moeten we nadenken over het gebruik van elke kilogram materiaal en alle energie. We moeten ook vooral kijken wat we kunnen gebruiken aan lokale materialen. In dit geval worden dan onder meer plaatselijk gemaakte, niet gebakken maar geperste bakstenen van rode aarde, zogenaamde ‘solified soil bricks’.”
Net als bij de projecten op Mars en in de ruimte moet men nadenken over heel veel zaken: welk en hoeveel materiaal gebruiken we, hoe maken we alles zo zelfredzaam mogelijk, hoe vang je het onbreken van stromend water en een elektriciteitsnetwerk op,…
“De manier van denken is heel erg vergelijkbaar als op de maan of Mars. Zo recycleren we op de maan elke gram plastic van de voedingsverpakking van de astronauten om er iets anders mee te maken. Net hetzelfde gebeurt eigenlijk in Oeganda, waar duurzaamheid centraal staat. We gebruiken omwille van de ontbossing geen hout, grijpen naar de absoluut minimale hoeveelheid lichtgewicht staal en bouwen ook een grote trechter die het regenwater opvangt omdat er geen drinkbaar water door een kraan loopt.”
https://www.hassellstudio.com/
LifeCycles: https://stretchtwenty4.com/
Alle beelden © Hassell
WIN een driedaags ticket voor LIFE CYCLES
Prijsvraag: Welke Belgische spreker is de masterplanner achter de Abattoir site in Anderlecht en Broeklin in Machelen?
Beantwoord de prijsvraag en mail je antwoord naar: newsletterbenelux@architectatwork.com