Op woensdag 14 september 2022 geeft landschapsarchitect Eric-Jan Pleijster van LOLA Landscape Architects om 14:30u een lezing op ARCHITECT@WORK in Rotterdam Ahoy. In zijn lezing laat hij zien wat het betekent als we de natuur een volwaardige plek geven bij de ontwikkeling van onze steden. Architectenweb sprak hem er alvast kort over.
door Michiel van Raaij Hoofdredacteur Architectenweb
Eric-Jan Pleijster. Foto © Titia Hahne
“Zorg dat de oorspronkelijke bodem niet onder een zandpakket verdwijnt als het gebied ontwikkeld wordt”, begint Eric-Jan Pleijster. “Laat op die oorspronkelijke bodem de beplanting alvast opkomen, nog voordat de eerste woning er gerealiseerd is, geef de natuur een voorsprong. Die beplanting mag best wat wilder zijn dan we gewend zijn – voor de natuur is dat beter. Al die natuur heeft ongelofelijk veel waarde, want daar worden wij gelukkiger en gezonder van, net als de dieren.”
Kijken we vanuit de bril van de natuur naar de stad, dan is er nog ontzettend veel werk te doen, geeft landschapsarchitect Eric-Jan aan. Dat begint bij de ondergrond. Zeker in het westen van Nederland is het gebruikelijk om het oorspronkelijke landschap te bedelven onder een plak zand. Voor planten, bomen en dieren is dat dramatisch. “De waarde van goede grond wordt tot nu toe totaal genegeerd. Daar wordt eigenlijk pas achteraf over nagedacht.”
Waterlandkwartier Purmerend. Foto © LOLA Landscape Architects / BURA urbanism
‘Door op andere plekken te bouwen, niet in de diepste en natste polders, zijn we al veel duurzamer en slimmer bezig’, noteren LOLALandscape Architects en AM in hun manifest Geluksvogels. ‘En als we op die lage plekken wel gaan bouwen, doen we dat door slim op te hogen en lichter te bouwen. Ook brengen we dan zo min mogelijk vreemd materiaal naar het bouwterrein. Minder zand, minder bodemdaling, meer gezonde bodem, meer stadsnatuur.’
Waterlandkwartier Purmerend. Foto © LOLA Landscape Architects / BURA urbanism
Nature-based city
Wat Eric-Jan betreft moeten we toe naar een nature-based city. Het betekent dat alles wat we in de stad doen gekleurd wordt door de ambitie om natuurwaarde te creëren. En hij gelooft daarbij in bioreceptief ontwerpen – ontwerp het stedelijk landschap zo dat planten en dieren uitgenodigd worden om zich er te vestigen. Binnen dat concept zou het zelfs mogelijk moeten zijn om helemaal niets zelf aan te planten, maar puur door de juiste condities te scheppen natuur te laten groeien. Natuur die dan dus letterlijk uit die omgeving komt.
Bioreceptief ontwerpen speelt op alle schaalniveaus: van de stad via de buurt tot het bouwblok en individuele gebouwen. Bij die gebouwen gaat het erom om die als het ware op te ruwen. “Gevels en overstekken zouden poreus moeten worden, om dieren en opgaande planten te ondersteunen”, stelt Eric-Jan. “Gebouwen zelf zouden getrapt moeten zijn, om de natuur letterlijk mee omhoog te trekken. En alle daken zouden voorzien moeten worden van daktuinen.” De meeste natuurinclusieve gebouwen vindt Eric-Jan nog niet substantieel bijdragen aan de natuurwaarde: “Het mag allemaal veel extremer.”
Waterlandkwartier Purmerend. Foto © LOLA Landscape Architects / BURA urbanism
De nature-based city zal er anders uitzien dan de stad die we nu kennen. “Het wordt organischer en wilder”, ziet Eric-Jan voor zich. “Laten we stukjes wildernis in onze steden creëren. Die echte natuur zoeken we nu allemaal nog buiten de stad, maar die zou ook in de stad een plek kunnen krijgen. Onze steden zijn veel te aangeharkt en dat levert voor de planten en dieren een hoop problemen op. Zo hebben vogels af en toe een stofbad nodig, maar die zijn in onze steden bijna niet meer te vinden. Er is teveel bestrating en het groen zelf is te dicht beplant.”
Merwede Biotoop. Foto © LOLA Landscape Architects
In de afgelopen jaren heeft Eric-Jan het draagvlak voor natuurinclusieve ontwerpen sterk zien toenemen. Met het team van LOLA Landscape Architects werkt hij steeds vaker aan stedelijke gebieden waarin de natuurwaarde werkelijk vergroot kan en moet worden. Als voorbeelden van bijzonder ambitieuze plannen noemt hij het Waterlandkwartier in Purmerend, de Merwede in Utrecht en een nieuwe buurt in Cambridge. In deze buurten ontwerpen ze zogeheten ecotopen, zoals een nat hooiland, een natuurlijke oever of een struweel. Zo’n samenspel van beplanting ondersteunt een samenspel van dieren. Het is een manier om echt vanuit natuurwaarde te ontwerpen. In zijn lezing op Architect@Work zal hij verder ingaan op de ontwerpen die voor deze gebieden gemaakt zijn.
Manifest Geluksvogels. Foto © LOLA Landscape Architects / AM
ARCHITECT@WORK vindt plaats op woensdag 14 en donderdag 15 september 2022 in Rotterdam Ahoy. Rond het thema van de beurs ‘Healthy Materials’ heeft Architectenweb een gevarieerd sprekersprogramma samengesteld. Op woensdag 14 september 2022 geeft Eric-Jan Pleijster van 14:30u tot 15:15u zijn lezing.
De lezingen tijdens ARCHITECT@WORK zijn gratis bij te wonen live of digitaal. Registreer je wel van tevoren even. Klik hier en registreer gratis.