A@W Newsletter

Bosco Verticale gaf de aanzet tot een nieuw soort revolutie op het gebied van ecologisch bouwen, die veel verder gaat dan groendaken. Nu overstijgen architecten de scheidslijn tussen architectuur en landschap op de meest gedurfde en prachtige manieren.

De Bosco Verticale woontorens in Milaan tellen 27 verdiepingen en bevatten 900 bomen. Foto © Boeri

In 1957 schreef de Italiaanse journalist Italo Calvino ‘Il barone rampante’ (De Baron in de Bomen). Dit fictieve boek vertelde het verhaal van een jonge kerel, die Cosimo Piovasco di Rondò heette en die besloot zijn hele leven in de bomen te leven. Cosimo genoot van een rijk en avontuurlijk leven tussen het gebladerte en vond zelfs een manier om van ouderdom te sterven zonder zijn stoffelijk overschot de aarde te laten raken. Het is toepasselijk dat dit boek de Milanese architect en stedenbouwkundige Stefano Boeri inspireerde tot de bouw van diens Bosco Verticale, de meest iconische tweelingtorens van de 21ste eeuw. De Bosco Verticale staan bekend om hun balkons, die samen 900 bomen, 5.000 struiken en 11.000 meerjarige planten bevatten.

Little Island, een 2,4 hectare groot verhoogd park en open theaterruimte, werd op 21 mei 2021 geopend voor het brede publiek in New York City. Foto © Timothy Schenck

De vooruitgang in de tuinbouwwetenschap en -technologie maakte zijn natuurminnende architectuur mogelijk. De realisatie ervan in 2014 bracht groen design naar een heel nieuw en fantastisch niveau. Sindsdien moedigde het veel meer architecten aan om structurele vormen te bedenken die samensmelten met de natuur. Eén van de meest recente is Little Island in New York, van de Britse ontwerper Thomas Heatherwick, in samenwerking met landschapsarchitect Signe Nielsen van MNLA. Het grillige parklandschap, dat bereikbaar is via twee L-vormige voetgangersbruggen, is boven de Hudson-rivier verheven door een raster van 132 betonnen palen die opeengepakt zijn tot een duidelijk golvende contour. Een reeks paden slingert zich door bomen en extravagante tuinen op het eiland en verbindt drie plaatsen voor voorstellingen in openlucht, waaronder een akoestisch geoptimaliseerd amfitheater met 687 zitplaatsen. Topografisch gezien is het niet gemakkelijk om Little Island te beschrijven. Het is landschapsarchitectuur, zoveel is zeker. Maar het is ook een tuinhabitat, een theatercomplex, een pretpark en een kunstwerk.

Parametrische modellering speelde een belangrijke rol bij het uitzoeken hoe levende ecologieën en structurele vormen kunnen samenleven. Voor Little Island gebruikte het ingenieursbureau Arup geavanceerde prefabricagetechnieken om ervoor te zorgen dat de prefab-palen bestand zijn tegen alle extreme omstandigheden die de Hudson-rivier met zich mee kan brengen.

Karen Blixens Plads Public Square in Kopenhagen absorbeert overstromingswater in half onder water staande holtes en biedt groen en ontmoetingsplaatsen voor bezoekers. Foto © COBE

Ook de klimaatverandering beïnvloedde ons verlangen om dichter bij de natuur te komen en ons mogelijk te behoeden voor haar dreigende bedreigingen. In Kopenhagen pakte het plaatselijke bedrijf COBE veel kritieke problemen aan via Karen Blixens Plads Public Square, het grootste openluchtplein van de stad. Vanuit het perspectief van een drone zie je hoe de 20.000 vierkante meter grote open ruimte gebeeldhouwd is tot een patroon van cirkelvormige tuinbedden, die overgaan in de zachte rondingen van een half dozijn betonnen koepels. Deze verhoogde vormen lijken meer op daken tot half verzonken ruimtes, waar fietsers hun fiets stallen. Ze doen ook dienst als waterreserves. Door het water bij stormweer in de holtes te laten lopen, krijgt regenwater de kans te verdampen in plaats van over te lopen en worden tegelijkertijd kleine natte biotopen gecreëerd ter ondersteuning van de biodiversiteit.

Het is opmerkelijk, zeker als je bedenkt dat groendaken een decennium geleden nog een nieuwigheid waren waar alleen de meest avontuurlijke mensen onder ons zich aan waagden. De aandacht is nu verschoven naar de creatieve mogelijkheden die natuurlijke elementen kunnen bieden. Ook Canada heeft een aantal uitzonderlijke voorbeelden.

De Springdale bibliotheek wordt omgeven door groen, weerspiegelende zwembaden en binnenplaatsachtige gebieden die de grens tussen het gebouw en zijn omgeving doen vervagen. Foto © Nic Lehoux

Een van mijn favorieten zijn de Springdale Library en het Komogata Maru Park in Burlington, Ontario. Een bergachtig groendak rijst op tot maximal vijf meter en bekroont een volume van één verdieping bekleed met glas en staal. Het project werd ontworpen door het bureau RDAH uit Toronto en omvat verschillende landschappelijke kruispunten, waaronder een weerspiegelend zwembad dat tegen een buitenmuur aanligt. Het geeft de indruk dat het gebouw gedeeltelijk ondergedompeld is, terwijl de bibliotheekbezoekers binnen een rustig zicht hebben op het stille water terwijl ze de rekken doorzoeken.

Wat ook interessant is aan het project is de locatie. Het is onderdeel van een prozaïsch voorstedelijk project en kijkt uit op een winkelcentrum. Dit is architectuur die landschap wordt en die opnieuw verschoven wordt, voorbij toeristische steden als Milaan en New York. Het komt nu naar een stad bij jou in de buurt.

De door RDAH ontworpen bibliotheek en het bergachtige dak vormen een dramatisch alternatief voor de prozaïsche voorstedelijke omgeving. Foto © Nic Lehoux

Dit artikel is een bewerkte vertaling van een basistekst geschreven door Catherine Osborne met vertalingen door Jan Hoffman.