Humanitaire architectuur probeert te zorgen voor een verbeterde situatie bij een humanitair probleem dat voortkomt uit natuurrampen, armoede, conflicten of ziekte. De laatste jaren zien we een groeiende interesse voor duurzame en maatschappelijk verantwoorde ontwerpen. Humanitaire architectuur probeert op zijn beurt duurzaamheid naar voren te brengen en een verschil te maken.
Rekening houdend met deharde realiteit en situaties waarmee veel mensen in nood worden geconfronteerd, moet architectuur voldoen aan de basisbehoeften van een gezin of een gemeenschap. Dit streven blijft elk jaar groeien en versterken, met publieke en private initiatieven die hand in hand gaan samenwerken. Het maatschappelijk verantwoordelijkheidsgevoel biedt dan ook veel kansen voor innovatie en vernieuwing.
© 12019 / pixabay
Welzijn aanbieden aan de kwetsbaren
Altijd al is humanitaire architectuur erop gericht geweest om de kwetsbaren welzijn te kunnen bieden. Humanitaire architecten zijn altijd op zoek naar economische, maar tegelijkertijd veilige, solidaire en duurzame oplossingen. Terwijl een paar architecten zich hebben gericht op het bouwen van opvangcentra voor noodsituaties, zijn er ook verschillende organisaties die mobiele, tijdelijke en doelgerichte huisvestingsmogelijkheden ontwikkelen.
Daarnaast werken de architecten nauw samen met de verschillende gemeenschappen die ze helpen, om hun problemen goed op te lossen. Op die manier kunnen zij hun duurzame, veilige en toegankelijke oplossingen bieden, helemaal ontworpen op maat van hun specifieke situatie. Een dergelijke samenwerking - en betrokkenheid - met gemeenschappen biedt geweldige kansen om een band met de bewoners op te bouwen. Dit zorgt dan weer voor meer empathie en een diepere kennis van hoe men de problemen, waarmee mensen kunnen worden geconfronteerd, kan oplossen. Daarom is het maatschappelijk verantwoordelijkheidsgevoel cruciaal. Het vormt een sleutelelement van de humanitaire architectuur.
© Angelo Giordano / pixabay
Een duurzame architectuur
Een ander facet van humanitaire architectuur is het creëren van een architectuur die innovatief maar ook duurzaam is. Om een zekere duurzaamheid te bereiken, moeten we verantwoorde materialen gebruiken die langer meegaan en die betaalbaarder en toegankelijker zijn. De architecten werken hierbij met een persoonlijke benadering, of het nu gaat om mensen die hebben geleden onder natuurrampen of om mensen die leven in omstandigheden die hun mensenrechten bedreigen. Innovatieve oplossingen zijn dus essentieel. Bovendien zorgen het hoge tempo en de tijdsbeperkingen van elk architectuurproject ervoor dat de architecten voortdurend onder druk moeten werken.
Humanitaire architectuur zorgt voor nog meer voldoening wanneer je je realiseert dat architectuur veel verder gaat dan de muren van het gebouw. Het is een enorme uitdaging. Vooral omdat de klimaten meestal moeilijk, de hulpbronnen schaars en de interventieplaatsen afgelegen of moeilijk toegankelijk zijn. Een belangrijke vraag dringt zich dus op: waarom houden zovelen van ons zich graag bezig met humanitaire architectuur? Waarschijnlijk omdat de noodzaak om te helpen zo cruciaal is.
© Thomas G. / pixabay
DSA Grote Risico’s
Enkele jaren geleden begon de Nationale School voor Architectuur van Parijs Belleville met de cursus Grote Risico’s. Deze leidt bekwame architecten op in de preventie van grote risico's, in wederopbouw en in het bouwen in crisissituaties. De studenten volgen de opleiding van vier semesters en wisselen cursussen, workshops, projecten en studiereizen af. Voldoende om hen een solide basis te geven voor noodinterventies, rekening houdend met vraagstukken rond duurzaamheid en veerkracht.
Cyrille Hanappe (een van de twee partners van het Parijse architectenbureau Air architectures) is de onderwijsdirecteur voor deze opleiding. De architect Pascal Chombart de Lauwe (de oprichter van het Parijse architectenbureau Tectône) neemt de rol van wetenschappelijk directeur op zich. Laatstgenoemde, die al veertig jaar ervaring heeft met samenwerkingen met NGO's en interventies op de meest rampzalige plekken op aarde, geeft ons zijn indrukken. Als wetenschappelijk directeur vertelt hij dat de DSA Grote Risico’s interessant is voor jonge architecten die zich willen specialiseren in een masteropleiding, maar ook voor oudere architecten, afkomstig uit sociale, stedenbouwkundige of landschappelijke disciplines, die geïnteresseerd zijn in maatschappelijke en humanitaire vraagstukken. De twee opleidingsjaren behandelen immers alle theoretische en praktische bijzonderheden die nodig zijn om in de humanitaire sector te werken. Het programma is bijzonder goed gevuld. Het zet aan tot leren op het niveau van een gebied, maar ook op het niveau van een gebouw. Het zorgt voor de mogelijkheid om in te grijpen bij een natuurramp zoals een cycloon, een vulkaanuitbarsting, een aardverschuiving, maar ook tijdens oorlogen en andere conflicten. "Leren stopt niet bij het bouwen, maar gaat verder dan dat, om de mens te kunnen raken", aldus de man van de kunst. Er is een 15-daagse reis voorzien, waarbij de studenten in groepen van 10 tot 18 naar rampgebieden trekken voor een verkenning van het terrein, om de bewoners te ontmoeten en om in een zeer specifieke behoefte te voorzien. De master eindigt met het laatste semester dat bestaat uit een professionele situatie in Frankrijk of in het buitenland, hetzij bij NGO's of instellingen en verenigingen die zich met deze onderwerpen bezighouden. Merk wel op dat niet alle studenten in deze cursus uit Frankrijk komen.
Sommigen komen zelfs van heel ver. We zien architecten uit Marokko, Griekenland, Vietnam, China maar ook uit Latijns-Amerika.
De verschillende reacties zijn volgens Pascal Chombart de Lauwe zeer bemoedigend. Humanitaire architectuur is een vakgebied op zich, nuttig voor iedereen, overal ter wereld.
Oorspronkelijk geschreven door Sipane Hoh