In zijn nieuwe boek ‘Gap the mind’ bekijkt Herman Konings hoe aan de gang zijnde beschavingsprocessen een turbo-boost krijgen door een crisis. Dit zal ook de rode draad vormen van zijn seminar op donderdag 21 oktober, tijdens ARCHITECT@WORK Kortrijk.
Door Jan Hoffman
“Door de pandemie kregen de beschavingsprocessen een turbo-boost”
Je moet de voorbije maanden bijna op een andere planeet geleefd hebben om niet te weten dat Herman Konings een nieuw boek uitheeft: ‘Gap the mind’, het zevende inmiddels van zijn hand. Velen onder jullie woonden al een of meerdere van Konings’ seminars bij en zullen niet verrast zijn dat de Antwerpse trendanalist en veranderingspsycholoog andermaal stromingen in onze maatschappij en op de markt op een geheel eigen manier duidt.
Wie al een eerdere voorstelling van ‘Gap the mind’ bijwoonde, kent het centrale thema. Het handelt over – wat had je eigenlijk anders verwacht – de impact die een crisis heeft op de menselijke geest en bij uitbreiding de markt en de maatschappij. De nog altijd om zich heen grijpende pandemie beïnvloedde ons leven ingrijpend en versnelde al sluimerende beschavingsprocessen. Tijdens het seminar gaat Konings, master in de theoretische psychologie (KU Leuven) en beheerder van het Antwerpse trend- en toekomstonderzoeksbureau Pocket Marketing/nXt, in op wat er op ons afkomt, maar dan specifiek toegespitst op de leefwereld van (interieur)architecten.
Wat gloort er aan de horizon voor onze beroepsgroep? Lonkt in de bouwwereld en het interieur het nieuwe normaal, keren we snel terug naar wat vertrouwd was of wordt het iets ergens tussenin?
“Wat ik op het vlak van residentieel en projectmatig wonen als voorbeelden behandel, weet ik op dit moment nog niet in detail. Dat heeft een simpele reden: al mijn voorstellingen worden op maat voorbereid, iets wat ik pas doe ongeveer een week voor ik spreek voor een specifiek doelpubliek. Dat doe ik doelbewust omdat je zo maximaal kunt inspelen op wat er op dat moment aan informatie voorhanden is.”
“Wél kan al meegeven dat de rode draad van het seminar die van het boek wordt. Daarin bekijk ik hoe al aan de gang zijnde beschavingsprocessen net door een crisis, in dit geval de pandemie, een turbo-boost krijgen. Dan heb je het onder meer over zaken als duurzaamheid, digitalisering, urbanisering, globalisering of individualisering die sluimerende beschavingsprocessen versnellen.”
In het boek lezen we dat ‘Gap the Mind’ gaat over veerkracht en zelftransformatie in het 'intervirum'. En dat je tien tot twaalf beschavingsprocessen of megatrends onderscheidt.
“Gap the mind is uiteraard niet toevallig een knipoog naar het gekende ‘Mind the gap’ dat je een automatische stem hoort omroepen wanneer je de London Underground neemt. Er gaapt een opening tussen het perron en de trein zelf en die moet je met de nodige zorg overbruggen. Je maakt bijna letterlijk een sprongetje.”
“Wat een crisis doet, is mensen bij het nekvel grijpen. Ze hebben de neiging om beschavingsprocessen die normaal heel traag meanderen te versnellen. Ik onderscheid tien tot twaalf van die processen en ga daar nader op in. Hetgeen ik onderscheid, catalogeer ik onder diverse headers. Om er maar enkele te noemen: individualisering, vloeibare identiteit, (r)urbanisatie, volhoudbaarheid (duurzaamheid), veiligheid, connectiviteit, ...”
“Bij dat alles bekijk ik de mens als wezen en stel ik vast hoe er verschillende types zijn. Ik haalde een oude cursus van aan de universiteit van onder het stof en probeer een en ander duidelijk te maken aan de hand van een gausscurve. Zo’n curve ziet eruit als een golf, met het hoogste punt precies in het midden. In het middengedeelte vind je het grootste deel van de bevolking terug, met extremen aan de beide zijden. Een voorbeeld: studies wijzen uit dat de Belgische man tegenwoordig gemiddeld 1,80 meter groot is. Die 1,80 meter grote man zal dan op het hoogste punt van de curve staan. Wie 1,70 meter of kleiner is, vind je steeds verder naar links op de curve en wie 1m90 of groter is steeds verder naar rechts.”
“Een dergelijke curve illustreert wat er gebeurde tijdens de pandemie. Dan merk je dat ongeveer één zesde van de bevolking aan de linkerkant van de curve beantwoordt aan de classificatie ‘extraversie’ en eenzelfde aantal rechts aan ‘introversie’. De grote gemene deler in het midden, een kleine 70% , noemen we ‘ambivers’. Om het concreet uit te leggen: de extraverten zijn diegenen die zo snel mogelijk terug willen naar hoe het vroeger was, terwijl de intraverten het net omgekeerd zien, bij hen prevaleert de voorzichtigheid. De grootste gemene deler ambieert een mix van beiden. Die nemen datgene wat gewerkt heeft mee en laten de rest vallen.”
Kan je dit verbinden aan voorbeelden die te maken hebben met de leefwereld van architecten, interieurdesigners, ontwerpers, …?
“Heel zeker! Bijzonder interessant is hoe je ziet dat er een soort minimalisme de kop opsteekt en dat het nog een tijd zal duren omdat we nog lang niet in rustig vaarwater zitten. Een en ander betekent dat er veel meer dan voorheen wordt nagedacht over hoe we ons gedragen of zouden moeten gedragen en daarbij hebben we een aantal zaken geleerd. Zo moeten we onszelf niet de vraag stellen of we naar hét nieuwe normaal gaan of naar hét oude vertrouwde, maar wel wie waar naartoe trekt. Dan zul je merken dat de grootste gemene deler, de ambiverten, meer en meer opschuiven naar het minimalisme. Kortom: naar het contemplatieve en zaken die wat rustiger zijn.”
“Dit zie je onder meer in de bedrijfsarchitectuur. Een mooi voorbeeld zijn de nieuwe Lynk & Co-clubs in Amsterdam en Antwerpen, die inspelen op de zogenaamde ‘Generation Y’. Opvallend is hoeveel minder kleur er is in vergelijking met amper vijf jaar geleden. Als ik zie hoe de Accor-groep in 2014 inspeelde op diezelfde generatie met veel kleur, dan is alles veel grijzer en soberder geworden en dat heeft zeker te maken met de pandemie. Al mag je tegelijkertijd de evolutie van dezelfde generatie niet vergeten. Bij de kinderloze millennial van toen dartelen nu kinderen in huis rond en ook dat heeft zijn invloed.”
Je wijdt een specifiek hoofdstuk aan veerkracht en weerklank. Wat bedoel je daarmee?
“Dat lijkt me logisch, onder deze omstandigheden moét je veerkracht tonen. Tegelijkertijd is ook weerklank of resonantie belangrijk, wat betekent dat je onder meer in dialoog treedt met de natuur, de mens, cultuur, kunst, … Resonantie gaat over pure, ongefilterde authentieke emotiebeleving. Een goed voorbeeld daarbij is hoe mensen tegenwoordig massaal naar het noorderlicht gaan kijken. Dit is een uniek natuurverschijnsel dat zich niet in een tijdstabel laat gieten, zoals een om kwart na 8 ‘s avonds gepland vuurwerkspektakel op de een of andere zeedijk. Veel mensen gaan dit noorderlicht fotograferen, maar dezelfde resonantie krijg je nooit doorgegeven aan je volgers op Instagram. Je mist daarvoor de pure, individuele resonantie-ervaring.”
Als je je boek zou moeten samenvatten, hoe zou je dat dan doen?
“Dat kan eigenlijk redelijk kort. We maakten de onwerkelijke ervaring mee van een samenleving die op slot ging. Dit laat diepe, kwalijke sporen na, maar stelt de menselijke geest tegelijkertijd in staat zich open te stellen voor nieuwe inzichten, attitudes, gedragingen en uitdagingen. Daarbij zijn de antwoorden niet zozeer te vinden in ‘we’, maar vooral in ‘wie’.”
Foto's: © Herman Konings